ABD basını yazdı: Suriye'deki devrim nasıl gerçekleşti, Türkiye'nin onayı var mıydı? Hizbullah'la köşe kapmaca ve Esed'in kaçışına dair ayrıntılar

ABD basını yazdı: Suriye'deki devrim nasıl gerçekleşti, Türkiye'nin onayı var mıydı? Hizbullah'la köşe kapmaca ve Esed'in kaçışına dair ayrıntılar

ABD basını, Suriye'de Esed rejiminin devrilişine dair yeni ayrıntılar yayınladı. Haberde şimdi Suriye ordusu haline gelen muhalif grupların harekete geçme süreci, Hizbullah'ın durumu, Türkiye'nin tavrı ve Esed'in ülkesinden kaçışıyla ilgili önemli bilgiler verildi.

The Washington Post gazetesi, kanlı Beşşar Esed rejiminin devrilmesine dair yeni ayrıntılar yayınladı. Rejimi düşüren muhalif grupların en önemli bileşenlerinden biri olan Heyet Tahrir Şam mensubu Musa Elesad'ın verdiği kritik bilgiler, 27 Kasım'da başlatılan harekatın çok daha önceden planlandığını ortaya koyuyor. HTŞ'nin dört yıldır Esed rejimini düşürecek saldırılara hazırlık yaptığı belirtilen haberde bu planın 2024 başında Türkiye'ye sunulduğu öne sürüldü. Türkiye'nin bu aşamada olası bir harekata olumsuz baktığı ancak plana prensipte onay verdiği aktarılan haberde planın ekim ayında daha elle tutulur hale geldiği ve gün yüzüne çıkmaya başladığı belirtildi. HTŞ, bir an önce harekete geçip Şam'a ulaşmak istiyordu ancak Hizbullah'ın konumu da önemliydi. HTŞ, Lübnan ile İsrail arasındaki krizi yakından takip ediyor ve İsrail'in Lübnan'a yönelik saldırılarının Esed'in müttefiklerinden olan Hizbullah mensuplarının Suriye’nin kuzeyinden çekilmesine yol açacağını değerlendiriyordu.

TÜRKİYE'NİN TAVRI NE ZAMAN DEĞİŞTİ?

Elesad, Türkiye’nin önce çatışmaya engel olmaya çalıştığını söyledi. Bir Türk yetkili ise Türkiye’nin son ana kadar İdlib gerginliği azaltma bölgesini korumaya çalıştığını ifade etti ve 11 Kasım'daki Astana görüşmelerinin bir dönüm noktası olduğunu ifade etti. Türkiye'nin yapılan bu toplantıda Suriye rejimini ve Rusya'yı uyardığı ve Suriye'deki mevcut durumun artık sürdürülemez bir hale geldiğiği yönünde beyanda bulunduğu belirtildi. Türkiye ayrıca İdlib’de sivillere ve sivil altyapıya saldırılara devam edilmesi halinde saldırganların muhaliflerden güçlü bir karşılık göreceğini söyledi. Astana toplantısı dönüm noktası oldu ve Türkiye, muhaliflerin uzun süredir planladığı harekata yeşil ışık yaktı.

HİZBULLAH'LA KÖŞE KAPMACA

26 Kasım'da ise İsrail ile Hizbullah arasında ateşkes anlaşması imzalandı. Bu, aynı zamanda Hizbullah mensuplarının Suriye'ye dönmesi demek olabilirdi. Artık vakit gelmişti, harekete geçilecekti. Bu nedenle harekat 27 Kasım sabahı ansızın başladı. İlk ve temel hedef Halep'ti. Ancak rejim karşıtlarının  karşısına kimse çkıkmıyordu ve kısa sürede Halep kontrol altına alındı. Muhalifler, ülkenin en büyük ikinci kentinden sonra güneye doğru ilerlemeye başladı. Habere göre Batılı yetkililer Türkiye ile sürekli temas halindeydi ve muhaliflerinin planını çözmeye çalışıyordu. Türkiye'nin Rusya'yla iletişime geçtiği ve Esed'i desteklemenin artık boşuna olduğu yönünde telkinde bulunduğu belirtilen haberde Türkiye'nin aynı zamanda muhaliflerin bombalanmasının Suriye'nin gelecekteki liderlerini Rusya'ya düşman etmekten başka bir işe yaramayacağı yönünde Rusya'yı uyardığı bildirildi.

ESED'DEN ÜMİTLİYDİLER

Bazı Arap müttefikler, Beşşar Esed ülkeyi terk etmeden iki gün önce onun hala görevde kalabileceğini düşünüyordu. Müttefikler Türkiye'yi arayarak Esed'in verebileceği tavizleri anlatmaya, bu şekilde muhaliflerin operasyonlarını durdurabileceğinden bahsetmeye başladı ancak Esed'in işinin bittiği belliydi. Suriye'deki gelişmelerin ele alınacağı Arap Ligi toplantısı bu nedenle ertelendi.Esed ile İran ilişkileri son dönemde bozulmuştu. Esed'in İran'ın Suriye'deki nüfuzunu azaltma gayretleri Tahran'ı öfkelendirmişti. Esed'in Tahran'dan talep ettiği askeri destek için ise artık çok geçti çünkü destek yolları tamamen kesilmişti. İran da duruma uygun hareket ederek askerlerini ve diplomatlarını tahliye etmeye başladı.

ERDOĞAN'I BEKLEDİLER

Beşşar Esed'in bir aile üyesine ve bir Rus diplomata göre Rusya, İran ve Esed rejimi, Halep’in ele geçirilmesinin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın görüşmeler için harekata ara verme talimatı vermesini bekledi ancak Erdoğan herkesi şaşırttı ve aksine harekata destek açıklaması yaparak hedefin Şam olduğunu söyledi. Bu Esed'in düşmesi demekti.

HALEP-HAMA-HUMUS

En şiddetli çatışmalar harekatın ilk günlerinde Halep'in dışındaki savunma hattında gerçekleşti. Muhalifler önemli kayıplar verse de ilerleme sağlandı. Halep ele geçirilmişti artık. Halep'in ele geçirilmesinden sonra Rus hava saldırıları azaldı. Bu da muhaliflerin güneye doğru ilerlemesini kolaylaştırıcı bir etken oldu. Sonraki hedef Hama'ydı. Burası da nispeten kolaylıkla kontrol altına alınınca sıra Şam'ın kapısı olarak adlandırılan Humus'a geldi. Humus'a gelindiğinde rejim askerlerinin Şam'a doğru kaçtığı görüldü. 

ŞAM DÜŞÜYOR

Rejim artık zor durumdaydı. Tutundukları tek dal başkent Şam'dı ve oradaki birlikler de düzensiz haldeydi. Şam'daki polislere önce karargahlarında kalma ve cepheyi tutma talimatı verilse de bu talimat daha sonra değiştirildi ve polislerden kaçmaları istendi. Polisler ise ilk talimatı dikkate almamaış ve üniformalarını çıkarıp çoktan evlerinin yolunu tutmuştu.  Rejim karşıtı gruplar, Şam'a girmeden 48 saat öncesine kadar Esed, ailesi ve üst düzey yetkililer hiçbir sorun yokmuş gibi davranıyordu. Rejim, Batı ve Arap hükümetleri arasında teması sağlayan bir kişiye göre herkes her şeyin normal olduğunu, bunun Türkiye ve Rusya arasında stratejik bir anlaşma olduğunu ve günün sonunda Rusya ve İran’ın desteğe geleceğini düşünüyordu. Esed ise çevresindekilere bir sorun olmadığını söylüyor ancak ailesine bile haber vermeden kaçmaya hazırlanıyordu. Esed'in kardeşi Mahir Esed, genelkurmayın askerlere silahları bırakma talimatı vermesine şaşırdı, çünkü daha önceki geri çekilmelerin başkentteki savaşa hazırlanmak için olduğunu zannediyordu. Mahir Esed, emirlere uymayın talimatı verdi ama karşılığında "Çok geç, çoktan uyduk bile" cevabını aldı.  Beşşar Esed'in sarayının güvenlik sorumlusu olan general "Esed'i yaknız bırakmayacağım" diyerek saraya geldi ancak Esed çoktan Moskova'ya kaçmıştı. Esed'in yeğenleri de durumdan çok sonra haberdar oldu. 

Avatar
İdris Kartal