Türkiye'de alfabe değişecek mi? Türk dünyası ortak alfabede detaylar belli oldu

Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu üçüncü toplantısı 9 Eylül 2024 tarihinde Azerbaycan'ın başkenti Bakü’de başladı. Toplantı, Türk Devletleri Teşkilatı (TDT), Uluslararası Türk Akademisi ve Türk Dil Kurumu (TDK) iş birliğinde gerçekleşti. Komisyon tarafından yapılan açıklamaya göre; 34 harften oluşan Ortak Türk Alfabesi önerisi üzerinde uzlaştı.

Alfabe açıklandıktan sonra pek çok kişinin aklına 'Latin alfabesi değişecek mi?' sorusu geldi.  TDK Başkanı Prof. Dr. Osman Mert, alfabe hakkında merak edilenleri, Türkiye'de de alfabe değişikliği olacak mı? Süreç nasıl olacak? gibi başlıklarla ilgili detayları anlattı. 

Nico Schulz kimdir? Ankaragücü Nico Schulz'u transfer etti mi? Haberi Görüntüle

"1926'DAN BERİ HAFIZALARDA OLAN BİR PROJEYDİ"

Prof. Dr. Osman Mert, Ortak Türk Alfabesi'nin oluşturulurken, bütün lehçelerin farklılıklarını göz önünde bulundurulduğunun altını çizdi ve Alfabe Komisyonu hakkında bilgi verdi:

"Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu, Türk Devletleri Teşkilatı tarafından kurulan ve bu konuda görevlendirilen resmî bir komisyondur. Komisyon kurulduğu günden bu yana belirlemiş olduğu ilkeler doğrultusunda çalıştı."Türk dünyasında alfabe birliği konusu yeni bir konu değil.Ortak Türk Alfabesi, 1926’dan beri hafızalarda olan, uygun zemin ve zamanı bekleyen bir projeydi.

İki yıllık emekleri kül oldu! Kanada'da neler oluyor? Türk restoranı... Haberi Görüntüle

ORTAK ALFABE İÇİN GEÇMİŞTE HANGİ ÇALIŞMALAR YAPILDI? 

1926’da Bakü’de yapılan I. Türkoloji Kongresi’nden sonra Soveyetler’in dağılmasıyla 1991 yılında Marmara Üniversitesi’nde bir alfabe çalıştayı düzenlenmiş, burada 34 harf üzerinde uzlaşı sağlanmıştı. Ancak bu gelişmenin resmi bir tarafı yoktu. İlk resmî adım olarak, iki yıl önce Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde ortak alfabeyle ilgili Bursa’da bir toplantı yapıldı. Toplantı’da Türk Devletleri Teşkilatı bünyesinde bir 'Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu' kurulması kararlaştırıldı. Bu komisyon, ilk toplantısını Astana’da; ikinci ve üçüncü toplantısını da Bakü’de yaptı. Ancak bu arada pek çok resmî, gayriresmî görüşmeler yapıldı. Bu toplantılarda genel prensipler üzerinde uzlaşıldı, fakat detaylara girildiğinde bazı zorluklar ortaya çıktı.

iPhone 16 fiyatı ne kadar? iPhone 16 özellikleri neler? Haberi Görüntüle

"HARLERDE TEMEL İLKELER KONUSUNDA UZLAŞILDI"

Bazı ülkelerin alfabelerinde ihtilaflı harfler bulunduğunu belirten Prof. Dr. Osman Mert, temel ilkeler üzerine uzlaşıldığının altını çizdi:

"Önce üç temel ilke üzerinde uzlaşıldı: Birincisi, sadece anlam ayırt edici seslerin işaretlenmesi; ikincisi, aynı seslerin aynı işaretlerle gösterilmesi; üçüncüsü ise her lehçenin kendine özgü ses farklılıklarının dikkate alınması. Bu prensipler, bizim için yol gösterici oldu ve sonuçta ortak alfabe konusunda önemli bir aşama kaydettik. Bu, herhangi bir lehçenin kullanacağı bir alfabe değil, bu, çerçeve alfabe yani bütün lehçelerin kullanacağı harflerin toplamından oluşan bir harf listesi."

2024 Mevlid kandili ne zaman, hangi gün? 14 Eylül Cumartesi... Haberi Görüntüle

"KÜLTÜREL BİRLİĞİN İLK ŞARTI YAZIDIR"

Ortak Türk Alfabesi konusundaki uzlaşının önemine "Türk coğrafyası yakınlaşacak ve birlikte hareket kabiliyeti artacak" ifadeleriyle işaret eden Prof. Dr. Osman Mert, sonuçlarına ilişkin şunları söyledi:

"Ortak Alfabenin kabulüyle Türk halkları arasında karşılıklı anlayış ve iş birliğinin teşvik edilmesi hedefleniyor. Kabul edilen harfler ile birlikte eğitimden ekonomiye, siyasetten edebiyata kadar pek çok alanda Türk coğrafyası yakınlaşacak ve birlikte hareket kabiliyeti artacak. Bu gelişme, sadece Türk dünyasının değil, dünyanın ve bölgenin geleceğini derinden etkileyecek bir adım. Kültürel birliğin ilk şartlarından biri yazıda birliktir. Bundan sonra Türk Dünyasındaki birlik ve beraberlik, iş birliklerinin güçlenerek artacağına inanıyorum."

Gazze'den Somali'ye savunma kalkanı! İbrahim Karagül Türkiye-Mısır ilişkilerini değerlendirdi: PKK... Haberi Görüntüle

"ORTAK BİR GELECEĞİN İNŞASINA KATKI SUNACAK"

TDK Başkanı Prof. Dr. Osman Mert, Balkanlar'dan yola çıkan bir Türk'ün Çin'e kadar Türkçe konuşabildiği gibi artık Türkçenin lehçeleriyle yazılanları da okuyarak seyahat edebileceğinin altını çizdi.Ortak Türk Alfabesi sayesinde Balkanlar'dan yola çıkan bir Türk, Altay Dağları’na kadar yalnızca Türkçe konuşarak değil Türkçenin lehçeleriyle yazılanları okuyarak da seyahat edebilecek. Türk Dünyası Ortak Alfabesi eğitimden ekonomiye, teknolojiden diplomasiye kadar pek çok alanda Türk Cumhuriyetleri arasındaki bağları kuvvetlendirecek ve ortak bir gelecek inşasına katkı sunacak.

FETÖ'nün emniyet yapısına operasyon! 19 ilde düğmeye basıldı: Çok sayıda... Haberi Görüntüle

TÜRKİYE'DE ALFABE DEĞİŞECEK Mİ? 

Türk Dünyası Ortak Alfabe Komisyonu, Türk Devletleri Teşkilatına bağlı ülkelerin kullanabileceği 34 harflik çerçeve alfabe üzerinde uzlaştı ve bu önerisini Türk devletleri teşkilatıyla paylaştı.Türkiye ve Azerbaycan’da mevcut alfabede bir değişiklik olmayacak. Diğer lehçelerle ortak olan 29 harfi kullanmaya devam edeceğiz. Bu konuda bazı spekülasyonlar oldu. 34 harfli liste, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan'ın alfabelerinde var olan harflerin toplamı, ancak bu bir alfabe değil, liste. Her lehçe sadece ihtiyacı olan harfleri kullanacak, ortak olan 29 harf aynı kalacak.Bir alfabede, sadece standart dilin anlam ayırt edici sesleri işaretlenir.

Örneğin, Türkiye Türkçesinde olmayan bazı fonem değeri taşıyan sesler Kazak, Kırgız, Özbek Türkçelerinde var. Dolayısıyla bu sesleri ayrıca işaretlemek gerekiyordu. Kapalı e gibi sesler Türkiye'de ağızlarda var ama yazı dilinde işaretlenmiyor. Ancak bu bir anlaşılabilirlik sorunu yaratmıyor çünkü kelimeler cümle içinde anlam kazanıyor.

Dışişleri Bakanı Fidan'dan Mısır mesajı: Bölge için örnek olacak! Haberi Görüntüle

"HARF SAYISI ARTTIKÇA HARFLERİN EKONOMİK ÖZELLİĞİ AZALIR"

Prof. Dr. Osman Mert, "Harf sayısı arttıkça alfabenin ekonomik olma özelliği zayıflar. Tek hamlede yazılan harfler daha ekonomiktir, ancak fazla sayıda harf olursa alfabe karmaşık hâle gelir." dedi ve çerçeve alfabeye eklenen harflere ilişkin şunları ifade etti:

Türkiye Türkçesinde olmayan, ama diğer lehçelerde var olan sesler için harfler listeye alınmak zorundaydı ve alındı, dolayısıyla bu herhangi bir lehçenin alfabesi değil, bütün lehçelerde kullanılan ve üzerinde uzlaşılan bir çerçeve alfabedir.

Milli Savunma Bakanı Güler Bayburt'ta konuştu: 'Türkiye, müzakere masalarının vazgeçilmez... Haberi Görüntüle

HANGİ HARFLER EKLENECEK? 

Ortak 34 harften oluşan alfabe ile ilgili çalışmalar 2026 yılına kadar tamamlanacak. Bu süreçte başta Kazakistan olmak üzere Türkçe konuşan ülkeler alfabelerini yeni harflere uyarlayacak. Bu konuda Kazakistan'ın başlattığı çalışmalar dikkat çekiyor. Kazakistan'ın dil politikasına ilişkin yeni devlet programında Kazak dilinin Latin alfabesi temelinde modernleştirilmesi hedefleniyor. Kazakistan'ın, Türkiye Türklerinin kullandığı 29 harfe ilave olarak yeni kabul edeceği alfabeye 34 harfli ortak Türk alfabesinden “Ä ä”, “Ñ ñ”, “Q q”, “X x”, “W w” harflerini ekleyebileceği belirtiliyor.